Winter 21/22 modelbouwseizoen: PGEM-schaarmast

[Hans]

Er zal weer een winter komen.

Sinds vorig jaar vreest iedereen de winter, en als je de experts mag geloven gaat dat nog wel even zo blijven de komende jaren. Maar wintervrees (is dat een woord?) is bij mij al heel wat ouder. Zoals jaren geleden al eens geschreven op een zekere jubileumwebsite: 'al zolang ik weet vrees ik de winters op het platteland. Je komt jezelf genadeloos tegen en op slechte momenten is het echt vechten tegen melancholie en zinloosheid, zoals Daniël Lohues van twee dorpen verderop het meersterlijk maar vlijmscherp kan verwoorden. Isolatie en lege tijd is geen keuze of luxe. Het is een harde natuurwet op het platteland.'

En zo is het zo gegroeid dat de winter traditioneel de tijd is voor hobby's die tientallen tot honderden uren mogen vragen. Simpelweg omdat je die hebt. Doe iets of word gek, en een beeldscherm zien we allemaal al genoeg. Dat betekent winter = mastmodelbouwtijd.

De oudgedienden op dit forum en in de groep kennen de verhalen van de voorgaande jaren en de hoofdrolspelers in de constructiewerf inmiddels. De roemruchte handboor uit de DDR-tijd. Pakketten hoeklatten uit Veenendaal. Elk jaar een ander, eerder gebouwd model dat het tenminste één keer in zijn loopbaan schopt tot kerstboom. De spanningzoekertjes waarmee geschroefd wordt, de doorzeefde boorplankjes, de flipoverpapieren, het steeds oudere Windows XP-netbookje met mastfoto's, het mantra "bezuinig nooit op een goeie vijl", duizenden bouten en moeren, een hongerige pelletkachel en natuurlijk de onvolprezen toezichthouders met kattenoren - biologische kattenoren welteverstaan.

Bouw-inspectie

IMG_20211115_221924.jpg (138.69 KiB) 6384 keer bekeken

'Dit lijkt een gelijkbenig L-profiel van 6x6x1 mm. Dat staat niet op de tekening. Dit zal ik dus helaas moeten noteren.'


De laatste jaren zijn er een aantal modelprojecten onder de radar gebleven omdat ik gruwelijk slecht ben in het bijhouden van een bouwblog op dit forum. Ook is er niet gemeld dat er inmiddels rendement is verschenen in de vorm van een afzetmarkt. Het kost niet langer alleen maar geld. Sterker nog, de hosting van het EB is in 2020 voor een deel gefinancierd uit de opbrengsten van een mastmodel dat naar een klant is gegaan.

De wintracks in de laatste half-half voltooide log zijn ondertussen afgerond, opgeleverd en het lijkt erop dat die ook naar een klant gaan. Na de wintracks volgde een 220 kV IJC-dennenboommast 1:20 die dus al eerder aan een klant werd verkocht. Deze staat nu in Dordrecht, waar ie ook echt maar net onder het plafond past. Helemaal nooit heeft iemand hier iets vernomen van het eerste buitenlandse bouwproject (een 115 kV-tonmast) die ook al naar een klant gaat. De grote lompe 150 kV PGEM-driecircuitdelta die daar weer na werd gebouwd heeft het forum alleen gehaald omdat er deze zomer vier identieke exemplaren naar de haaien gingen door een uit zijn krachten gegroeid stukje condens.

Tonmast en PGEM-kat, seizoen 20/21

Tonmast en PGEM-kat.jpg (108.36 KiB) 6384 keer bekeken

De driecircuitdelta hou ik overigens wel zelf, die gaat niet naar een klant. Daar zijn verschillende redenen voor, maar een belangrijke is vooral praktisch van aard: ik heb een state-of-the-art model nodig voor wat lompe show-off als er nog eens een nieuwe klant verschijnt. Want eerlijk is eerlijk, de huidige modellen zijn nu eenmaal beter dan het inmiddels bijna tien jaar oude model van Zwolle - Meeden.

En dus wordt er weer gebouwd deze winter?

Is dat nog een vraag dan, met lockdown #10000 in aantocht (and yet #10000 to come), en een verder een onveranderd leeg Drents platteland?
Er zijn allerlei keuzes voor welk ontwerp nagebouwd kan worden. Materiaalverbruik, complexiteit, praktische zaken zoals constructiefoto's en data, dingen als een klantverzoek, het eindformaat, maar natuurlijk ook persoonlijke voorkeur. Daarvan hebben we er allemaal wel een aantal en dan doen vooral bijzondere ontwerpen het goed. Omdat ik in Wageningen heb gewoond als student is er één mastje dat al een aantal jaar extra hard kriebelde op het favorietenlijstje.

Schaarmast (mastbeeld)

Mast 35 (Ruben).jpg (87 KiB) 6384 keer bekeken

Het is maar een kleintje. Hij lijkt bedrieglijk simpel, haast de moeite niet, tot je 'm van opzij ziet.

Schaarmast (zij-aanzicht)

Mast 33 (Ruben).jpg (78.48 KiB) 6384 keer bekeken

Ruben weet nog wel hoe bleek ik weg trok tijdens een middagje fietsen in de Betuwe in de omgeving van Dodewaard bij het van dichtbij inspecteren van een exemplaar. Jeweetwel, dat gevoel dat je als klein jochie had aan de rand van een groot diep zwembad? Dat je toch echt iets waar te maken hebt, maar nog lang niet weet hoe je dat in vredesnaam gaat fixen?

Maar inmiddels zijn we een paar jaar en ook wat tussenliggende modellen verder, waarmee modelbouwkundig wat meer noten op de zang zijn gekomen. Met de driecircuitdelta werd bewezen dat een mast zonder vierkante toren in het midden ook lukt. En ja, dan begint het echt te kriebelen, totdat je besluit maar eens te krabben. Zeg hallo tegen het eerste project van winter 21/22, een PGEM-schaarmast S+0 1:15.

Ingewikkelde verbindingen

P5181599.jpg (92.41 KiB) 6384 keer bekeken

Omdat klinknagels op deze schaal niet gaan lukken zullen er gewone boutjes gebruikt worden. Maar daar houden de concessies op, zoals bij voorgaande modellen is de minimale ambitiegrens de aanwezigheid van elke lat en knoopplaat die er in het echt ook op zit. Alleen in de bouten worden versimpelingen toegestaan, zoals altijd ook nu weer om praktische redenen.

Een nog niet opgeloste vraag is de gerepresenteerde situatie.
Schaarmasten zijn in twee of drie types toegepast in de Betuwe en op de Veluwe. De lijn Hemmen - Ede, die nu nog bestaat, maakt gebruik van het zwaarste ontwerp. Dat betekent een iets breder mastbeeld en iets meer dennenboomvorm in de traversen. Maar tussen 1929 en 2021 ligt 92 jaar van verbouwingen. In tussentijd zijn de borden en de isolators gewisseld, soms meerdere keren, de circuitaanduidingen zijn meerdere keren gewijzigd, randstaafschildering en vlaghaakjes kwamen en gingen, de ladders zijn twee keer gewijzigd en er zijn in 2008 railings aangebracht. En de PGEM paste in 1929 donkerder verf toe dan Liander vandaag doet. Op dit moment is er nog geen keuze gemaakt voor wat betreft de gebouwde situatie, maar dat moment komt wel snel. (As we speak, de constructie van de onderste delen van de benen vordert al mooi.)

Hier kan ik wel wat input gebruiken. Tot nu toe heb ik telkens de masten nagebouwd zoals ze eruit zagen in het jaar waarin hij werd nagebouwd, dus met de borden en circuitaanduidingen, ladders en railings van precies dat moment, ook al zijn die vaak nieuwer dan de mast zelf. Dat is makkelijk afkijken in het veld zodat je preciezer kan zijn, maar die keuze is echter geen wetmatigheid, dus het kan ook anders. Wie er wat over wil zeggen, vertel.

Ik heb niet de illusie dat er netjes periodiek een update volgt, maar als je helemaal niks probeert weet je zeker dat het niet lukt, dus eh..

Oei, die blik belooft weinig goeds

IMG_20211127_154230.jpg (75.19 KiB) 6384 keer bekeken

...oh oh, die blik betekent 'u zit heel diep in de shit als u me nu geen aandacht geeft'. ik heb de toezichthouder weer boos gemaakt.
Okee, ik zal beter mijn best doen de bouwlog bij te houden, echt, heus, eerlijk waar.
De volgende keer leggen we de eerste latten.

[Tom]

Dat is een ambitieus project, ik heb al zitten kijken of ik nog bruikbare foto's heb voor je, maar hoewel ik wel een serie heb van de Kootwijklijn, nog in de originele zwarte kleur en met gele oude borden, zitten er geen details bij. Al zul je wel heel wat moeite moeten doen om van deze erg ingewikkelde mast voldoende nauwkeurige details te krijgen.

Ik vraag me af waarom je niet kan klinken bij deze afmetingen, Klinken spreekt me wel aan omdat het in potentie sneller is.
Of zijn de nageltjes dan te dun en is het materiaal te dik?

Mooi dat je de PGEM-kat nog wel in bezit houdt, sinds dit jaar neemt dat masttype toch een bijzondere plek in .
Succes, ik kijk uit deze winter naar je vorderingen.
Ik zit ook al te kijken voor een nieuw project, op dit moment staat toch weer een dennenboom bovenaan, maar dan wellicht een hoekmast .

[Ruben]

Ik kan je blik zo naar voren halen toen we beging 2018 richting de Rijncrossing gingen toen de Zwarte Giraf met z'n betonblok in het water stond. Toen trok je bijna wit weg toen we onder andere naar de zijkant keken van masten 13 en 14.

Afgelopen zondag zelf de voortgang van het project mogen zien toen ik onderweg was naar Groningen voor de theorie. Maar amai wat een kunstwerk wordt het al! Toen hadden we ook al een aantal vragen beantwoord waar we beide mee zaten, maar jeetje wat een vragen kwamen d'r bij.

Uiteraard wens ik net zoals de anderen hier je heel veel succes met het pareltje van de PGEM die alweer 92 kaarsjes heeft mogen uitblazen dit jaar!

Cheers Ruben

[ds23man]

Hans heeft nog een kleine 40 minuten om materiaal bij de bouwmarkt in te slaan.

[Peter_S]

Bestellen via internet kan ook altijd nog en ik betwijfel of Hans de meeste spullen wel bij de bouwmarkt kan krijgen. Lijkt mij eerder dat Hans naar een ijzerwarenspeciaalzaak toe moet voor de meeste van zijn spullen.

Suc6 met je project Hans.

[Peter]

Succes met dit bijzondere project Hans! Wederom ook weer leuk geschreven. Ik kan het me helemaal voorstellen met lockdown #10000

[Hans]

Ondertussen, in de constructiewerf...

Twee, drie weken verder, zelfs een nieuw jaar verder. Het herfstweer moddert door. Lockdown moddert verder. Inflatie, corona en kooldioxide stijgen verder. Zelfs de jaarwisseling had gewoon weer de gebruikelijke problemen met vuurwerk. Inclusief een gruwelijk drama in Haaksbergen met een apparaat waar waarschijnlijk nog nooit iemand van ons eerder van had gehoord. Je zou bijna zeggen dat alles weer normaal is in Moeras 2.0. En tot normaal behoort gelukkig ook de bouw van mastmodellen. Dat is al zo lang onderdeel van het winterleven in Holsloot dat het volledig is genormaliseerd in het huishouden en ook in de vrienden- en kennissenkring.

[whatsapp]
'Ik verveel me de grafjeuk man. Heel Netflix is uit. Bwaah... Jij bent zeker weer eets aan het bouwen?'
- 'Jazeker, een schaarmast dit jaar.'
'Een wátte?'
- 'PGEM-meuk uit 1929. Als je powerpaleontologie wil doen, het equivalent van een paardenstaart, een ginkgo of een zilvervisje.'
'Gast, ik begrijp er geen reet van.'
- 'Een stokoud 50 kV-mastje zoals ze al negentig jaar niet meer gebouwd worden, maar ze staan er nog steeds.'
- [foto]
[emoticon met zonnebril]
'Jeez. Waar staan die?'
- 'Gelderse Vallei. Ooit stonden de hele Betuwe en Veluwe er vol mee.'
- [foto van het zijprofiel]
'What the actual fuck.'
- 'Ja, ik vraag mij ook wel af wat de R&D van de PGEM in de koffie deed in de jaren twintig, het lijkt totaal niet efficiënt vergeleken met een kokerpaal. Maar ze waren heus niet gek in die tijd, er moet een reden zijn geweest. Alleen ik hem hem niet.'
'Ja maar HOE DAN.'
- 'Met klinknagels.'
[emoticon van een waterpistool]
'God kom ik aan met mijn Revell 1:144 Airbus A340...'
[gif-animatie van een trotse kleuter]
- [sticker met incorrecte politieke content]
'That's what she said.'
[sticker van een ontstemde führer]
- 'Godwin-alert.'
[/whatsapp]

Iets omhanden hebben, het belang is al talloze malen toegelicht, en het is bekend.

Ik vraag me af waarom je niet kan klinken bij deze afmetingen, Klinken spreekt me wel aan omdat het in potentie sneller is.
Of zijn de nageltjes dan te dun en is het materiaal te dik?

Kleine popnageltjes bestaan, zelfs zo klein als M2. Je zet ze met een popnageltang, maar zelfs de kleinste popnageltangen zijn te breed om bij 1:15 of zelfs 1:10 om alle bochtjes heen te kunnen komen. De popnagel dan maar met geweld strak trekken zonder speciale popnageltang werkt ook niet goed, want de latten vervormen dan. De dunne maat latten zijn 0,35 mm ijzerdikte, de dikke maat is ook slechts 0,8 mm.

Dan maar koudklinken? Tin bleek bij een proef te zacht. Messing is juist te hard. Roodkoper uit gestript elektriciteitsdraad bleek het beter te doen, maar aanknijpen met een tang bleef een wiebelige verbinding geven. Voor een goede klinknagel, ook koud, ook kant en klaar, moet je aan één zijde het gat kegelvormig opboren. Daarna moet er een deuvel(tje) op en moet er gehamerd worden. Dat levert hetzelfde bochtenprobleem op als popnagelen, plus dat je werkstuk soms lastig blijft liggen wanneer je het stadium van tweedimensionale wanden voorbij bent en het een driedimensionale vorm aanneemt. Daar komen we trouwens later nog op. Nog nooit heb ik objecten op de werkbank gehad die zo beroerd bleven liggen als de twee ranke benen van een schaarmast.

Uiteindelijk was ik ontevreden met de klinkproeven, in ieder geval met zelfgemaakte nagels. De geklonken verbindingen hadden speling, soms sprongen ze spontaan los en het was allesbehalve sneller dan schroeven. Het besluit viel toen om toch maar te gaan schroeven, maar wel met het idee om mogelijk in de toekomst een tweede bouwpoging te kunnen ondernemen met eventuele klinknageltjes zoals die in de handel te krijgen zijn en met een zelfgemaakte tool voor kleinere bochten, mocht er na een proef blijken dat dat wel haalbaar is. Ofwel: het dossier loopt.

Mooi dat je de PGEM-kat nog wel in bezit houdt, sinds dit jaar neemt dat masttype toch een bijzondere plek in .
Succes, ik kijk uit deze winter naar je vorderingen. Ik zit ook al te kijken voor een nieuw project, op dit moment staat toch weer een dennenboom bovenaan, maar dan wellicht een hoekmast

De dikke delta in de beginfoto van dit bericht is inmiddels verplaatst naar het reactorgebouw. Bij gebrek aan een definitief plan staat hij voorlopig pal voor Zwolle - Meeden S+6. Die is 1:30 en de delta is 1:20, zodat de beide masten vergelijkbaar zijn in eindhoogte. Het is een machtig gezicht, die twee bij elkaar, maar er is ook te zien dat er wat ruimte ontbreekt voor de bloesjes en ook dat er in de jaren tussen Zwolle - Meeden en de PGEM-kat geleidelijk een hogere modelbouwstandaard is ontstaan. Zwolle - Meeden valt opeens door de mand als het aankomt op de precieze breedte van de toren of zwaarte van de staafjes. Enerzijds mooi om te constateren, maar het betekent ook dat er in de toekomst misschien ooit.. nee toch? Het zal toch niet?

Vakwerk in het reactorgebouw

ModelSchaarmastB21.jpg (75.54 KiB) 5547 keer bekeken

Ik ben benieuwd of je volgende project werkelijk een IJC-dennenboomhoekmast wordt. Gezien een fotoserie elders op dit forum lijkt alles te wijzen op voorverkenning van dat type hebben we een vermoeden.

Hans heeft nog een kleine 40 minuten om materiaal bij de bouwmarkt in te slaan.

Peter_S heeft gelijk, ik heb geen bouwmarkt meer nodig voor de materialen. En dat heeft te maken met de schaalgrootte op twee manieren. De benodigde hoekijzers zijn te klein om ze in de gangbare handel te kunnen krijgen en de benodigde lengtes zijn juist te groot om het met peperduur messing voor modelbouw te doen.

Het zal je verbazen hoeveel staaflengte er in een hoogspanningsmast zit. [/quote-van-de-dag]
In de PGEM-kat zitten ruim 150 knoopplaten, circa 550 staafjes (in totaal ergens tussen 80 en 90 meter lengte) en een kleine 1400 bouten. Dat is net zo bizar als het klinkt. Of schroeft, okee dan.

Veel staafjes. Heel veel staafjes

ModelSchaarmastB112.jpg (112.18 KiB) 5547 keer bekeken

Bij dat soort hoeveelheden is het lonend om beter doordacht te werk te gaan. Hoekijzers laat ik als 6x6 mm maatwerk fabriceren (koudzetten) bij een metaalbedrijf in Veenendaal, in batches van honderd meter per keer. De bouten en moeren komen met duizenden tegelijk rechtstreeks bij een groothandel vandaan. Dat kan makkelijk, want op de boerderij is een KvK en BTW-nummer voorhanden. Knoopplaten tenslotte, altijd de vergeten derde component van hoogspanningsmasten, worden gemaakt uit afvalmateriaal zoals kachelpijpen, dakzink of een afgedankte machinekap. In de PGEM-kat zit twintig centimeter opengeknipte Ø160mm kachelpijp en ook nog een halve videorecorder aan plaatwerk.

Soms komt nog een losse aluminium hoeklijn bij de bouwmarkt vandaan voor een randstaaf, of ik haal er boortjes of zaagbladen. Hoewel ik die ook wel eens bij de speciaalzaak in Coevorden haal, wederom een schaal/kwaliteitskwestie. M2 boortjes zijn net als een krat groene knuppels, pakken havermout in de voorraadkast of MB's op je geheugenkaart op stormchase, ze zijn altijd eerder op dan je denkt.

Mastkeuze, schaalkeuze en overwegingen

Als een blok vallen voor een mast komt weinig voor. In de praktijk is het eerder een soort afrijpingsproces. Kriebel of voorkeur rijpt uit, op de mentale ranglijst van begeerte klimt of daalt een mast gedurende een paar modelbouwseizoenen en gemiddeld zo halverwege de bouw van het voorgaande model valt het spreekwoordelijke kwartje.

Het volgende ding na de mastkeuze is de schaalkeuze. De benchmark is een manshoog model van om en nabij twee meter. Dat is een empirisch bevonden optimum tussen haalbare detaillering, een blikvangend resultaat, het kunnen gebruiken van M2 bouten en moeren (technisch- en prijsoptimum zonder dat het extreem is overschaald) en een eindresultaat dat nog een beetje lekker door een deur past of onder het plafond kan. Een S+0 schaarmast van dit type is nog geen 25 meter. Het komt dan al gauw neer op 1:10 of 1:15. In eerste instantie leek 1:20 wel leuk, want dan kon ie naast de PGEM-kat staan. Probleem was dat latten van 6 mm dan zwaar overschaald zouden worden. Luiheid is des duivels oorkussen, maar te zware latten zijn de eeuwige vijand van de mastmodelbouwer. Heel soms kan het lukken om precies de schaalgrootte van de latten te bereiken. Tom heeft daar een paar spectaculaire voorbeelden van gebouwd. Maar meestal moet je een compromis vinden dat neerkomt op wat ze in de Hofstad aanduiden met haalbaar en betaalbaar.

Veel staafjes. Net iets te dik, maar anders wordt de portemonnee zo dun

ModelSchaarmastB41.jpg (132.7 KiB) 5547 keer bekeken

Haalbaar is inmiddels niet zo'n factor meer, zoals we hier zien bij een bouwfoto van de PGEM-kat. Betaalbaar is een andere kwestie, als ik dit ding van messing profielen had gemaakt was ie waarschijnlijk rond 2000 euro aan staafjes uitgekomen in plaats van rond de 200 nu.

Bij 1:10 zou ik met 6 mm latten aardig in de buurt komen. Maar bij een mastje van een kleine 25 meter meter zit je dan aan je (of in feite, aan hét) plafond. En ergens voelt het ook nogal lomp om van zo’n klein mastje zo’n groot model te maken. 1:15 en dan combineren met zelf kleinere latten maken? Ik heb wel eens vaker zelf latjes gefabriceerd van 4 x 4 mm voor subgedeelten van masten waarbij echt iets kleins nodig was. De balkons van Zwolle - Meeden bijvoorbeeld. Dat is vrij arbeidsintensief omdat je er platijzers voor moet omklinken met een hamertje. Het vereist engelengeduld plus een bankschroef met een strakkere bijt dan mijn eigen smoelwerk, want anders wordt het ruggetje te rond en te zwabberig. Maar als je het goed doet kan je er leuke resultaten mee bereiken en het model extra verrijken met twee of meer staaf- of latdiktes. Het zorgt er tevens voor dat het model kleiner kan blijven zonder concessies te doen aan de aanblik.

Kom aan, we zitten in lockdown nummer 100000 (van 10000000000), tijd is het probleem niet. Motivatie ook niet. Een model dat een kop kleiner blijft dan de tweemeterstandaard is ook wel eens leuk. Aldus besloten, 1:15 it is.

De tekening, de foto's, de gegevens en de voorverkenning

Met platijzers en hoekijzers netjes in een bundeltje tegen de muur, met een beste zak bouten en moeren voorhanden, met een nieuwe strook kachelpijp voor de platen, en met de gebruikelijke set verbruiksgoederen aanwezig kunnen we aanvangen. De schaalkeuze is rond, de bankschroef heeft kaakchirurgie gehad, de toezichthouder is gevoerd en duizend kilo houtpellets (een soort jubelton, gezien de energieprijzen van tegenwoordig) liggen paraat in de schuur. Dat is voldoende, nu kan het modelbouwen los.

Of wacht, nog niet. Er moet nog één stap worden genomen voordat de echte bouw aanvangt en dat is het ordenen van de data en het opstellen van de schemalijnentekening. Soms is er data en/of een mastbeeldtekening met de hoofdmaten voorhanden, soms ook niet. Bij de schaarmast is dat gelukkig wel het geval, zodat er een stap kan worden overgeslagen zonder fouten.
Een mastbeeld geeft geen antwoord op de richting van de flensen van de latten, maar dat is niet genoeg. Eigenlijk is gewoon goed beeld vanuit alle richtingen vereist. Of gechargeerd gezegd: zonder bouwtekeningen kan je met enige moeite alsnog een mast bouwen, maar zonder een goeie set foto’s is het vrijwel onmogelijk om de knoopplaten de goeie vorm, de flensen de goeie richting en de afwerking de juiste details te geven.

Heb je wel eens isolators, vlaghaakjes of circuitborden gezien op een bouwtekening? Er gaat niets boven een blik op the real thing. De details, flensrichtingen en soms perspectiefgezichten (hoe zit het driedimensionaal aan elkaar) zijn onmisbaar en die vereisen veldwerk. In dit geval bestaat dat uit een eigen blik, plus fotografische data uit een set detailfoto’s die Ruben met zijn nieuwe Hubble Space Telescope heeft gemaakt.

Zie ik daar op de traversetop nou een protozoa niezen?

Ondanks duister weer heeft Rubens space telescope er genoeg kwaliteit van gemaakt om elke klinknagel te kunnen herkennen

ModelSchaarmastB18.jpg (94.4 KiB) 5547 keer bekeken

Zelfs met een goeie set foto's en de hoofdmaten voorhanden mag een blik met eigen ogen niet worden onderschat. Ik heb als student jaren in Wageningen gewoond en daar staan de schaarmasten tot de dag van vandaag prinsheerlijk in de velden zodat er in die jaren met regelmaat omheen is gewandeld. Laten we het de tweedehands-auto-aanpak noemen: een rondje om de mast heen lopen, even tegen de bandjes schoppen en gewoon wat gevoel krijgen voor waar je de komende honderd hobby-uren in gaat steken. Het getuigt van respect voor het ijzerwerk en de architecten ervan, maar ook geeft het je hoofdelijk houvast. Wat zie ik eigenlijk? Welke stukken worden lastig? Wat trekt direct de aandacht, is er iets niet intuïtief? En, bij alle modellen waarbij de situatie van vandaag de dag wordt nagebootst, wat zit er heden ten dage allemaal op aan de mast qua borden, vlaghaakjes, randstaafschilderingen en ladders?

Detailwerk waar het op aan komt

ModelSchaarmastB19.jpg (99.33 KiB) 5547 keer bekeken

Het gras was netjes gemaaid, wat wil je nog meer

ModelSchaarmastB15.jpg (154.69 KiB) 5547 keer bekeken

Dan moeten de gegevens op papier worden gezet. Letterlijk, in dezelfde schaal als het model uiteindelijk wordt. Aan deze stap van het proces is weinig veranderd, behalve dat het geoptimaliseerd is. Aan de hand van een mastbeeld of een pixeltelfoto zijn de hoofdmaten te herleiden. Vervolgens wordt er een groot vel ruitjespapier gepakt. Echt groot, kolderiek groot. Het betreft een blad van een flipover.

Mega-ruitjespapier maakt het mogelijk om snel en makkelijk tekeningen te maken op dezelfde schaal als het uiteindelijke model. Je kan dan eenvoudig latten aftekenen direct liggend op het papier, zodat een tweede omrekenslag wordt vermeden. Scheelt tijd en fouten.

Aftekenen direct op de schemalijnen

ModelSchaarmastB31.jpg (87.45 KiB) 5547 keer bekeken

Aan deze stap is in de loop der jaren wel het een en ander veranderd. De tijden van minutieus nagetekende knoopplaten zijn voorbij. 'Moderne' tekeningen zijn efficiënter en bevatten geen opsmuk. Het zijn nog slechts koele schemalijnen van de hoofdlatten, steeds dwars op een wand of oppervlak. Ontdaan van alle fantasie, zo lean and mean als maar kan, en duidelijk bedoeld als middel in plaats van als een doel op zich. Voor het aantal bouten of de richting van de flensen van de latten is gebleken dat hetzelfde setje goede foto’s uitstekend voldoet.

Er ontstaat uiteindelijk een tekening met hoofdschemalijnen op papier (aan de muur) en daarnaast is er een setje goede foto’s plus iets van data voorhanden op een oud computertje uit het jaar kruik. Of nou ja, voorhanden... Het blijft wel Holsloot natuurlijk.

Met 1 GB RAM en Win XP heb je weinig manoevreerruimte

ModelSchaarmastB14.jpg (115.85 KiB) 5547 keer bekeken

Omdat er voor de schaarmast de beschikking was over de hoofdmaten van het mastbeeld was het goed te doen om alles vijftien keer te verkleinen. Speeltip 1: kies een schaalfactor die lekker rekent. Welke f… k… l… s… ooit op het idee is gekomen om voor Half Nul (H0) 1:87 te kiezen zullen we wel nooit weten, maar hij wordt intens gehaat.
Eén keer heb ik een model op 1:17,5 gemaakt. Laat ik het zo zeggen, de kans op recidive daarvan is nul. Nul.

Na het verkleinen kan je de schemalijnen op de tekening te zetten en de mastdelen uittekenen, waarbij het altijd opletten is of schuin hangende wanden hun lengtes haaks op het mastbeeld of haaks op het wanddeel hebben. Bij een verhang geeft dat immers een vertekening. Maar dat is een deel van de sport. De schemalijnen op mijn kladderwerk lopen altijd door het hart van de flens van de lat, dus de kruisingen van twee lijnen is altijd de exacte plek waar de boutgaten komen wanneer die zich op een normale plek bevinden. Eigenlijk is dat een zelfconventie die door schade en schande is ontstaan. Bij Zwolle – Meeden had ik me vergist en daar was de tekening gemaakt op de buitenmaten van de hoeklijnen, terwijl bij aftekenen telkens het midden van de flens van de lat werd gebruikt. Resultaat: Zwolle – Meeden is net iets te plomp geworden omdat er in de randstaven, juist die dikste loeders, aan alle zijden vijf millimeter ‘te veel’ overstek terecht kwam. Daar leer je wel van, dat gebeurt niet opnieuw.

Tekeningen samenstellen

ModelSchaarmastB13.jpg (85.81 KiB) 5547 keer bekeken

Nu kan je met verschillende kleuren werken en van alles over elkaar heen tekenen om papier te besparen. Of gewoon omdat het minder omslachtig is dan vier bladen gebruiken. Helaas is kleur niet mijn sterkste punt in het leven zodat ik me moet me beperken tot vier kleuren en dus vier constructiedelen die elkaar mogen overlappen. Jullie kunnen misschien wel zo ver gaan als zeven delen op hetzelfde blad zonder dingen te gaan verwarren, maar voor mij is dat te link en dus blijft het op dezelfde plek van het blad telkens bij maximaal vier kleuren. Nu scheelt het wel dat de schaarmast maar een klein mastje is. Er is maar een handjevol wanden en bodems nodig, dus deze keer lukte het gewoon op één blad en met een beperkt aantal kleuren.

Er is bij dat tekenen wel een praktisch probleem: de toezichthouder. Die moest zo nodig alles in de gaten houden en oh boy, dit is een fanatiek exemplaar.

De toezichthouder lat zich niet afleiden

ModelSchaarmastB12.jpg (66.17 KiB) 5547 keer bekeken

Zondagmiddag in de werf. Het computertje dient een dubbelrol voor het kunnen raadplegen van data en detailfoto's, en tevens als DJ-console voor het afspelen van een gevoelig, breekbaar klein chansson op standje aardschok. En tenslotte natuurlijk een lekker vuurtje in de kachel (eh.. hallo RIVM, kijkt u even de andere kant op?).

De tekening belandt aan de muur zodat de toezichthouder er niet op kan gaan zitten met modderige poten. Printje met een foto van de mast ernaast voor de beeldvorming. Toen we nog geen lockdowns hadden was dat handig om met je duim heen te wijzen als iemand eens vroeg welke je aan het bouwen was. Sinds we in afzondering leven is dat doel vervallen en is alleen het andere doel nog over, namelijk zelf af en toe een blik werpen op het mastbeeld wanneer het bouwstadium vordert en het casco vorm krijgt. Geen betere manier van dimensies inschatten dan op een afstandje gaan staan met een foto en dan het groeiende model nauwkeurig beschouwen.

We kunnen gaan bouwen. Nu alleen de toezichthouder koest krijgen door hem een biertje te voeren en preventief op te vullen met Whiskas, waarvan het logo zo sterk op dat van onszelf lijkt dat we er zelfs een keer een vraag over kregen in de mailbox.

Problemen? Paor neemn

ModelSchaarmastB17.jpg (91.1 KiB) 5547 keer bekeken

[Dave]

Leuk om weer eens een modelbouw topic te mogen lezen. Het ziet er nu al goed uit

(Blindvermogen, oftewel offtopic)
Ik kan me best wel voorstellen dat 1 GB aan de krappe kant is dezer dagen.

Ik heb een notebook met 2GB RAM/32 GB eMMC Opslag, en hij is best wel traag aan het worden. Libre office (waar ik dit ding het meest voor gebruik) laadt best wel traag, en de opslag zit om de haverklap vol (een verse kale installatie van Windows 10 is al zo gauw 20GB). En je kunt de opslag/ram niet uitbereiden op dat ding

[Peter]

Ongelofelijk hoe mooi je alles kan verwoorden Hans, erg leuk om te lezen

Ik sta telkens weer versteld van je modelbouwkunsten. De deltamast was al een kunstwerk op zich maar met de schaarmast weet je dat weer te overtreffen

[Tom]

Ja geweldig om te lezen, geeft een goed beeld wat er bij het modelbouwen komt kijken en welke keuzes je moet maken .