Enschede Marssteden

[Tom]

Afgelopen zondag was ik bij het 110 kV station Marssteden in Enschede. Onderwerp was de 110 kV lijn die naar Enschede Van Heek Straat loopt. Er is voor de geinteresseerden aardig wat lijnhistorie en het tracé volgt ook nog eens de opgebroken spoorlijn tussen Boekelo en Enschede. In 1971 werd een groot project gerealiseerd: de bouw van een 220 kV lijn van de centrale in Hengelo naar het te bouwen station Boekelo, ingeklemd tussen de toegangsweg "Westerval" en het oude spoorlijntje. Vanuit Boekelo kwamen twee vrij zware 110 kV lijnen met dubbelgeleiders naar een nieuw station Wesselerbrink in Enschede-Zuid. Een andere lijn zorgde voor een ring door naar de Van Heekstraat te lopen. De laatste bestaat nu nog. De andere is al na 15 jaar vervangen door de huidige combilijn. Al vrij snel werd namelijk toch gekozen voor een 380 kV met Gronau, zodat ook de 220 kV lijn al in 1989 het veld moest ruimen. Analogie met Zwolle is er overigens: ook daar werd een zware 110 kV lijn om de stad heen gebouwd, maar die moest eveneens al na 15 jaar het veld ruimen voor de 380 kV combilijn.

Allereerst de tegenwoordige tijd. Begin van deze reportage is bij de bekende mast 50 aan de Westerval. Ernaast staat de stevige 110 kV eindmast naar de Van Heekstraat. De kabels van het gele circuit gaan van Van Heekstraat direct door naar Wesselerbrink. De mast is naar onderen verstevigd met extra hoekstaven vanwege de eenzijdige trek. De hoek is een beetje vreemd, maar zal met het verleden te maken hebben.

DSE_9424kopie.jpg (701.43 KiB) 8640 keer bekeken

Vlakbij het kruispunt met de Auke-Vleerstraat staat aan de Geerdinkszijdeweg deze afspanmast naast een villa'tje. Vrijwel alle masten in de korte verbinding zijn afspanmasten.

DSE_9429kopie.jpg (362.15 KiB) 8640 keer bekeken

Hierna volgt het tracé duidelijk het oude spoortracé. Inmiddels is alles lekker groen en met wat zon erbij wordt het wel mooi.

DSE_9435kopie.jpg (637.68 KiB) 8640 keer bekeken

En een detail van het kleine traversetje met de typische omhooglopende eindschoor.

DSE_9440.JPG (373.5 KiB) 8640 keer bekeken

[Tom]

Tweede deel. De hoogspanningslijn krult op vrij spectaculaire en on-Nederlandse wijze zich met heel veel scherpe hoeken om het einde van het Twenthekanaal heen. Er is ook wat hoogteverschil wat het ook leuk maakt. Deze mast 14 staat op een talud direct naast de weg tussen de bebouwing.

DSE_9462kopie.jpg (327.13 KiB) 8634 keer bekeken

Toen werd het steeds meer bewolkt en besloot ik maar weer terug te gaan. Terug kon ik over de oude spoordijk lopen, wat het best wel een aardige wandeling maakte. Met de telelens was het rijtje masten goed vast te leggen. Een beetje vreemd al deze afspanmasten, hier had best een rijtje steunmasten kunnen staan.

DSE_9487 bew.jpg (644.68 KiB) 8634 keer bekeken

Bij de Auke Vleerstraat zien we de 380 kV mast al weer opdoemen.

DSE_9499.JPG (313.78 KiB) 8634 keer bekeken

En als laatste een foto van het trafostation Marssteden daterend uit halverwege de jaren tachtig. Er is één circuit aangesloten naar de Van Heekstraat en er gaat een circuit aan de zuidkant via de combilijn naar Wesselerbrink. Plus waarschijnlijk nog de warmtekrachtcentrale.

DSE_9513.JPG (337.83 KiB) 8634 keer bekeken

[Ruben]

Mooie foto's Tom. Bijzondere masten daar in Enschede.

Cheers Ruben

[Peter]

Mooie reportage Tom! De 110kV lijn tussen Boekelo en de Van Heekstraat liep inderdaad pal langs de oude spoorlijn naar Haaksbergen. Omdat men geen viaduct voor de A35 wou bouwen is het gedeelte tussen Enschede en Boekelo opgebroken waardoor de MBS een eilandbedrijf is geworden. Op deze foto was dat nog niet zo en is duidelijk de 110kV lijn te zien:
http://www.flickr.com/photos/hanswisker ... 95097@N08/

Het is inderdaad een apart lijntje met al die afspanmasten. Bestond de oude 110kV lijn tussen Boekelo en Wesselerbrink ook uit dit masttype of ging het met de 220kV masten verder i.v.m. een toekomstige verlenging naar Duitsland?

[Tom]

Nee, vreemd genoeg hebben ze die met hetzelfde 110 kV masttype voortgezet. Tenminste voor het laatste deel tussen Broekheurne en het station Wesselerbrink. Uit het archief van Enschede (dat overigens niet erg rijk is) kwam ik deze tegen uit 1979:

Tuindorp Broekheurne II 800.jpg (338.87 KiB) 8622 keer bekeken

Een 110 kV mast temidden van een oud tuindorp-wijkje. Leuk als je daar in dat huis onder woont. Ja mevrouw deze moet hier echt staan, er is geen ruimte verder . Maar goed, in 1984 is de lijn dus al weer verdwenen.
En hier zien we nog een foto uit 1983, aan de Vlierstraat, waarschijnlijk de eindmast bij Wesselerbrink. de foto is uit 1983. Er is blijkbaar maar één circuit in bedrijf wat wel zou kunnen omdat dit circuit naar Wesselerbrink vanuit de Van Heekstraat kwam. Het andere circuit op de lijn tussen marssteden en van Heekstraat voedde denk ik juist Van Heekstraat vanaf de lijn uit Hengelo. En het andere circuit op de lijn uit Hengelo was al in gebruik voor de 220 kV verbinding naar Gronau.

Vlierstraat 1983 800.jpg (293.34 KiB) 8622 keer bekeken

Misschien voor de duidelijkheid nog een netkaartje uit 1978.

Netkaart 1978.jpg (161.41 KiB) 8622 keer bekeken

[Peter]

Dat de 110kV lijn door het tuindorp heen ging had ik op een oude kaart al eens gezien. Vreemd tracé overigens. De A35 loopt tegenwoordig dwars door de vijver op de achtergrond inclusief de in 1983 gebouwde combinatielijn. Volgens mij had de 110kV lijn makkelijk om het tuindorp heen gekund, zeker in die tijd. De huidige combinatielijn gaat ook dwars over een huizenblok heen.

Het zou kunnen dat in 1983 al één circuit buiten bedrijf is omdat de grondkabel onder Enschede door naar de Wesselerbrink al in bedrijf is. Die zal het tweede circuit wel vervangen. Zodoende kwam er onder de combinatielijn ruimte voor een circuit naar Losser. Als ik naar de foto kijk is die begin 1983 gemaakt, waarschijnlijk net voor de bouw van de combinatielijn

[Hans]

Kijk eens. Mooi materiaal is dit.

Tweede deel. De hoogspanningslijn krult op vrij spectaculaire en on-Nederlandse wijze zich met heel veel scherpe hoeken om het einde van het Twenthekanaal heen.

Een week of drie terug heb ik me daar ook al over lopen verbazen. Ik moest in Enschede zijn vanwege het wegbrengengen en weer halen van kampeerspullen vanwege de Batavierenrace. Nu staat er ook in Almelo en in Deventer een aparte bocht in de verbinding, maar dit is ongeveer de recordhouder. De vraag is alleen waarom men hier bijna overal voor een afspanfunctie koos. Het was allicht goedkoper en makkelijker geweest om de masten een paar meter hoger te maken waarna een gewone steunmastfunctie ook prima soelaas had geboden. Aparte gang van zaken.

[Tom]

Nog een aantal foto's uit het verleden met wat kaartmateriaal.
Allereerst de situatie bij Marssteden tussen ongeveer 1970 en 1983. Je ziet dat er waarschijnlijk geen station aanwezig was, maar meer een soort splitsingspunt. Alle lijnen zijn 110 kV, maar de verbinding met Hengelo is geschikt om op 220 kV te bedrijven. Misschien dat men gedacht had er een station te maken met 220- en 110 kV, net als Hengelo. Hier is de kaart met eroverheen de richting van de circuits zoals ik denk dat ze liepen.

Boekelo 1977 kopie.jpg (271.84 KiB) 8529 keer bekeken

En hier is een overlay gemaakt van de kaarten uit 1977 en 1991. Je kan zien dat op de huidige plek van mast 50, ooit een 110 kV mast moet hebben gestaan. Bij het punt waar de 220 kV lijn afboog naar de twee 110 kV masten staat nu een trafogebouw.

Marsteden vergelijkingkopie.jpg (206.65 KiB) 8529 keer bekeken

Op deze foto uit het archief (trefwoord Westerval) van Enschede heb ik er een plaatje van gevonden, helaas wel op de achtergrond. De foto is wat verscherpt, waardoor je toch nog een beetje kan zien hoe de isolatoren hingen. Aan de eindmast helemaal links zie je geen isolatoren hangen, hij lijkt heel breed. Misschien is het wel een driewegsmast. Aan de hand van luchtfoto's uit die tijd zou dat nog wel te achterhalen moeten zijn. Je kan niet zien hoe de kabels van de 220 kV lijn naar de twee eindmasten gaan, misschien net verborgen achter het stoplicht of toch een portaal.

1976 westerval verscherpt 800.jpg (363.19 KiB) 8529 keer bekeken

Hier is een foto uit het boek Stroom Opwaarts. Dit is de situatie tussen 1984 en 1989. Een 220kV circuit vanuit Gronau ging door naar Hengelo, via een mast zonder traverses naar de 220 kV lijn. De 110 kV eindmast is hier tijdelijk werkloos. Helaas laat de foto niet zien wat er rechts buiten beeld gebeurt. Gaat er nog een 110 kV circuit door van Hengelo naar de Van Heekstraat? Wel is te zien dat er één 110 kV circuit op de 380 kV mast in gebruik is. Het is het circuit naar Wesselerbrink.

1984 Mast 50 Stroom opwaarts II 800.jpg (666.88 KiB) 8529 keer bekeken

Een andere foto uit Stroom Opwaarts toont ook deze plek, maar is wat moeilijk te plaatsen omdat er geen voorgrond aanwezig is. Ik vermoed dat die foto in spiegelbeeld is geplaatst. Interessant is dat je nog net de spits van de 110 kV eindmast ziet, en er drie kabels heengaan, ogenschijnlijk vanuit de richting van Wesselerbrink. Wellicht een tijdelijke situatie, nog voor het 110 kV station Marssteden gereed was.

1984 Mast 50 Stroom opwaarts 800.jpg (625.5 KiB) 8529 keer bekeken

[Ruben]

Mooie platen Tom. Mooi om ook de andere 220kV mast te zien die in Enschede stond. Wel een aparte situatie daar.

Cheers Ruben

[Peter]

Volgens mij was er halverwege de jaren '80 al wel een trafostation bij Enschede Marssteden, ook vanwege de WKC, voor zover ik het me kan herinneren. Leuk trouwens die oude foto van de Westerval. Volgens mij zie ik daar op de foto van de huidige mast 50 een Duits type donaumast met bliksemtraversen. Misschien dat er naar de Wesselerbrink toch een stuk met Duits type donaumasten uitgevoerd is geweest.