Grote investeringen op handen

[Hans]

Twee dagen geleden gaf Tennet dit nieuwsbericht vrij. Het lijkt erop dat de verzwaringen van de 380 kV-ring (hoewel on hold volgens het laatste KCD) toch worden doorgezet. Maar het geeft ook aanleiding tot een heel andere, misschien wel fundamentelere vraag.

Vergroting van de capaciteit van het hoogspanningsnet
Naast de uitvoering van de projecten Randstad 380 Noordring, Zuidwest 380 en Noordwest 380 (de uitkomst van het onderzoek naar fasering volgt spoedig) wordt ook nog de verzwaring van ruim 2 x 380 kilometer aan lijnen voorzien om de capaciteit van de landelijke transportring tussen Zwolle, Diemen, Geertruidenberg en Maasbracht te verhogen.

Nederland: de power-hub van Noordwest-Europa
Mede door de realisatie van capaciteitsvergroting van internationale verbindingen over zee en op land krijgt Nederland een meer prominente positie in de Noordwest-Europese energiemarkt waar de ontwikkeling naar meer duurzame energie steeds duidelijker aanwezig is. Windenergie ( op zee en op land) in de ons omringende landen én in Nederland neemt een grote vlucht en gaat samen met zon-PV een steeds groter deel uitmaken van de totale elektriciteitsproductie, waardoor de behoefte aan transportcapaciteit toeneemt. TenneT's investeringen in grensoverschrijdende transportcapaciteit voorziet in die behoefte. Naast de al bestaande internationale verbindingen3, heeft TenneT een aantal nieuwe projecten in ontwikkeling: een nieuwe verbinding tussen Doetinchem (NL) en Wesel (D), op korte termijn uitbreiding van de capaciteit van de verbinding tussen Meeden (NL) en Diele (D) en de aanleg van een zeekabel (gelijkstroom) tussen Nederland en Denemarken (COBRAcable). Deze ontwikkelingen dragen bij aan een stabiele prijsvorming en hoge leveringszekerheid in Nederland.

Kennen we een degelijke gedachte niet als de dag van gisteren, van dat andere grote staatsbedrijf in energiedistributie? We weten allemaal hoe de Gasunie met de visie op de zogeheten Gasrotonde uiteindelijk zijn waterloo heeft gevonden in zware investeringen die niet of nauwelijks meer worden terugverdiend. De vraag is nu: zou elektriciteit het beter kunnen? Stroom is geen gas en de elektriciteitsmarkt is niet de gasmarkt. En er is inderdaad een flinke verzwaring van transportcapaciteit nodig om aan de toekomstige verwachtingen van internationale transporten van grote hoeveelheden al dan niet duurzame energie te kunnen voldoen - maar anderzijds lijkt het gewaagd om een plan op herhaling te zetten dat eerder heeft gefaald. Lopen we niet te hard van stapel met deze enorme investeringen? Of moeten we er juist nu bovenop zitten om niet achter de feite aan te lopen en in de toekomst daarmee onze positie te verspelen?

Kortom, typisch weer een probleem dat tekenend is voor deze tijd.
Gedachten hierover?

[Peter]

Deze week las ik nog een ander plan, een kabelverbinding vanaf Rotterdam rechtstreeks naar een punt in Duitsland, voorbij het Ruhrgebiet. Daar zal men ongetwijfeld een HVDC lijn mee bedoelen. Ik moet nog zien wat er van terecht komt maar er komen af en toe wel wilde plannen naar boven.

[Paullus]

Ik vind het moeilijk in te schatten of de grootschalige investeringen die Tennet gaat doen in het netwerk, zich op termijn laten uitbetalen.

Een verschil tussen gas en elektriciteit is wel dat de bron anders is. Bij gas is dat bepaald door de locatie van de gasvelden terwijl elekriciteitscentrales in principe overal kunnen worden geplaatst. Natuurlijk is dat niet helemaal zo, er moet aanvoer zijn van brandstof en beschikking tot koelwater. Maar binnen dat kader zijn vele lokaties mogelijk en dan ook vele potentiële transportroutes.

De verbruikers liggen wel enigszins vast omdat er nu eenmaal dicht- en dunbevolkte gebieden zijn. Men weet dan ook waar meer of minder vraag is naar gas en elektriciteit.

Verder is een belangrijk gegeven dat gas over zeer grote afstanden kan worden getransporteerd, waarbij de verbinding ook nog een bufferfunctie heeft (meer of minder druk in de buizen).

Bij elektriciteit is er welliswaar sprake van een grootschalig koppelnet in West-Europa, maar het is niet mogelijk om elektriciteit echt over enorme afstanden te transporteren zonder grote verliezen. Waar gas vanuit Rusland naar Nederland kan komen, is het niet mogelijk om Nederland te laten draaien op elektriciteit vanuit Rusland. Het zou wel kunnen, maar met enorme verliezen door de afstand. In de praktijk injecteert er altijd om de 50, hooguit zo'n 100 kilometer, een centrale energie in het koppelnet om het net op spanning te houden.

Een gasrotonde heeft dus een veel groter gebiedspotentieel dan een elektriciteitsrotonde. Met andere woorden: voor gas is een enkele rotonde voldoende om een groot deel van West-Europa te bedienen in regulering van de gasstromen. Bij elektriciteit is de rotonde veel lokaler en reguleert energiestromen slechts in een paar buurlanden.

In theorie is het dan ook zo dat de investeringen minder risicovol zijn en beter op rendement ingeschat kunnen worden bij een elektriciteitsrotonde.

Wel lijkt het me belangrijk om met de overige netbeheerders rondom Nederland te overleggen om te voorkomen dat er overcapaciteit komt. Geen enkele netbeheerder zit te wachten op onnodige kosten. Als België bijvoorbeeld zwaar gaat investeren in verbindingen tussen Duitsland en Frankrijk, is het onzin om in Nederland een enorme extra transportcapaciteit te bouwen tussen Duitsland en België.

Als laatste moet de invloed van de HVDC zeekabelverbindingen (nog) niet te hoog worden ingeschat. De huidige transportcapaciteiten zijn nog niet echt hoog. Pas als er meedere verbindingen parallel komen, kunnen er echt enorme hoeveelheden energie vanuit Engeland via Nederland naar Noorwegen vv.